فاشیسم «Fascism» نام نهضت یا حرکتی است که نخستین بار به وسیله موسولینی دیکتاتور ایتالیا در سالهای 1922 تا 1943 در آن کشور به وجود آمد و جریانهای مشابهی مانند نازیسم در آلمان و فلانژیسم در اسپانیا به دنبال آن در همین خط سیر فکری به وجودآمدند.
فاشیسم از کلمه «Fasces» گرفته شده و آن علامتی است به شکل تبر که بر روی پرچم‏های فرمانروایان قدیم رومی نقش بسته و سمبل قدرت آنها بود. فاشیسم پیش از اینکه یک فلسفه یا ایدئولوژی سیاسی باشد، یک روش حکومت است که بر سه اصل حکومت فردی، قدرت و حاکمیت دولت و ناسیونالیسم افراطی استوار است. در حکومت‏های فاشیستی فردی که در رأس حکومت قرار میگیرد ما فوق قانون است. در حکومت های فاشیستی سازمان دولت با تکیه بر قدرت نظامی و گروه های فشار سیاسی و وسائل تبلیغاتی که در اختیار دولت است آزادی های فردی را محدود میسازد و هرگونه حرکت مخالفی را سرکوب میکند، (ر.ک: محمود طلوعی، فرهنگ جامع سیاسی، ص 625 و داریوش آشوری، دانشنامه سیاسی، ص234).
ویژگیهای فاشیسم عبارتند از: 1ـ عدم اعتماد به عقل 2ـ انکار اصل اساسی مساوات بشری 3ـ نظام رفتاری مبتنی بر دروغ و خشونت 4ـ سیستم تک حزبی و حکومت توسط عده‏ای نخبه و اعمال قدرت نامحدود 5ـ نژادپرستی و ناسیونالیسم افراطی 6ـ ضدیت با حقوق و نظامبین المللی 7ـ تقدیس رهبر تا حد ممکن 8ـ مخالفت با دموکراسی لیبرالیسم و سوسیالیسم 9ـ اعتقاد شدید به قهرمان پرستی (هیروئیسم» و رزمجویی (میلیتاریسم)
در مقایسه حاکمیت اسلامی با فاشیسم شاید از این جهت که فاشیسم، هم مدعی طرفداری از محرومان و هم قائل به تقدس رهبری و مردمی بودن رهبر است شباهتی را به نظر آورد. اما آنچه شالوده فاشیسم است، و در ویژگیهای فوق تبلور یافته، هرگز در شکل نظام اسلامی راهندارد چرا که مبنای تقدس به تنهایی مشابه‏تر را نمیرساند و مخالفت امام و ولی فقیه با نظام حقوق بین الملل مخالفتی مقطعی و در مقابل سلطه و سیطره اقمار جهانی بر سازمانهای بین‏المللی بوده است. به علاوه ولی فقیه همیشه در چارچوب قوانین و مقررات اسلامی و مصلحت جامعه اسلامی عمل مینماید و هیچ گونه نظرات شخصی ناشی از جاه‏طلبی، احساس غرور و قدرت و... در او راه ندارد. در حکومت اسلامی یکی از منابع استنباط احکام اسلامی عقل بوده، همه مردم حتی ولی فقیه به صورت مساوی در برابر قانون مسئولند و هیچ قوم و ملتی بر سایراقوام امتیاز و برتری ندارد و تنها ملاک امتیاز تقوا میباشد. اخلاق و رعایت اصول انسانی و ارزش های الهی جایگاه ویژه‏ای در برخورد با سایر ملتها، حتی طبیعت دارد. بنا بر توضیحات داده شده در مورد تفاوتهای نظام فاشیس با نظام اسلامی و حکومت ولی فقیه، مشخص میشود که اطلاق اصطلاح فاشیسم به حکومت دینی ناشی از تبلیغات گسترده دشمنان نظام اسلامی در خارج و ایادی آنان در داخل، در جهت مشوه جلوه‏دادن چهره حکومت دینی میباشد که این امر نشان دهنده شکست آنان در مقابله تئوریکی، فکری و اندیشه‏ای و در صحنه‏های عملی میباشد، (ر.ک: کاظم قاضی زاده، اندیشه‏های فقهی، سیاسی امام خمینی(ره)، ص 145).